توصیه‌های تربیتی امام رضا(ع)
سیره تربیتی امام رضا(ع) با توجه به سفر آن حضرت به خراسان و دوری از کانون خانواده بسیار قابل توجه است؛ چرا که تربیت فرزند یگانه، آن هم از راه دور شیوه‌های خاص می‌طلبد. در این مطلب نکاتی از سیره تربیتی ایشان را بازگو میکنیم:
۱ـ محبت
با محبت مىتوان بسیارى از گرهها را گشود. امام رضا(ع) از این شیوه تربیتى به شکل‌هاى گوناگون بهره مىگرفت. گاهى اوج محبت خود را در قالب جمله «بابى انت و امى» (پدر و مادرم به فدایت) نشان مىداد و زمانى فرزند بزرگوارشان را در آغوش مىگرفت، به سینه خود مىفشرد و مىبوسید!
اباصلت مىگوید: هنگامى که حضرت جواد(ع) بر بستر شهادت پدر وارد شد، حضرت رضا(ع) از بستر برخاست، به سوى او رفت، دست بر گردنش انداخت، او را به سینه فشرد، میان دو چشمش را بوسید و با او سخن گفت.
۲ـ خوداتکایی
توجه به استقلال و خوداتکایى از نکات مهم تربیتى است. هم‌گام با رشد جسمانى و افزایش سن، توقعات و انتظارات مردم از کودک افزایش مىیابد و او باید خود را براى ایفاى نقش در جامعه آماده سازد. از نکات بسیار زیباى سیره تربیتى امام رضا(ع) توجه به این امر مهم است.
آن حضرت به خوبى براى فرزندش امام جواد(ع) آیندهنگرى فرمود و چون مىدانست فرزندش در نوجوانى مسؤولیت بزرگ رهبرى جامعه اسلامى را به عهده مىگیرد، با واگذاردن مسؤولیت‌ها به وی قدرت مدیریت و رهبرى را در او تقویت کرد. امام هشتم(ع)، هنگامى که درمدینه بود، اداره امور خویش را عملا به فرزندش وا نهاد و حضرت جواد(ع)، با اینکه کودک و نوجوان بود، به خوبى از عهده این امر برآمد. حنان بن سدیرمىگوید: حضرت جواد(ع) با اینکه کودک و نوجوان بود، پیوسته اداره امور حضرت رضا(ع) را در مدینه به عهده داشت و به خادمان حضرت امر و نهى مىکرد و هیچ‌یک از خدمت‌کاران با ایشان مخالفت نمی‌کردند؛ این نکته گواه آن است که ایشان از عهده امور به‌خوبی برمی‌آمده است.
۳ـ احترام
هر انسانى در هر مقطع سنى، با توجه به برداشتى که از ارزش و منزلت خویش دارد، براى خودش احترام و شخصیت قایل است. کودک و نوجوان نیز هر چند به رشد اجتماعى و عقلانى کافى نرسیده است؛ اما براى خود احترام قایل است. بنابراین رفتار احترامآمیز والدین و مربیان نقش مؤثرى در تربیت و رشد او دارد.
امام رضا(ع) براى حضرت جواد(ع) احترام بسیاری قایل بودند و از این شیوه در تربیت فرزند بهره مىبردند. محمد بن ابى عباد که نگارش امور حضرت رضا(ع) را به عهده گرفته بود، مىگوید: حضرت رضا(ع) همواره از فرزند بزرگوارش محمد(ع) با کنیه که نزد عرب علامت بزرگ‌داشت و احترام است، نام مىبرد و مىفرمود: ابوجعفر به من چنین نوشت و من به ابوجعفر چنین نوشتم! با آنکه امام جواد(ع) در مدینه به سر مىبرد و در سنین کودکى بودند ، اما حضرت رضا(ع) وى را بسیار احترام مىکرد و نامههایى که از حضرت جواد (ع) به وى مىرسید،با کمال بلاغت و نیکویى پاسخ مىداد.
پ‌نوشت: احادیث از کتاب «بنادرالبحار» ترجمه و شرح خلاصه بحارالانوار، ص ۱۵۹.
نظرات بینندگان