در مطلبی با عنوان “طبایع و مزاج ها و راه های شناخت آن“ پیرامون شناخت طبایع صحبت کردیم و در این مطلب قصد معرفی انواع بیماری و سپس راه های به تعادل رساندن طبایع را داریم:
از روایات استفاده می شود که بیماری اقسامی دارد البته این تقسیم‌بندی‌ها به اعتبارهای متفاوت و متعدد است.
تقسیم اول: بیماری دو قسم است، بیماری‌هایی که نفع دارد و بیماری‌هایی که نفع ندارد و ضرر دارد.
تقسیم دوم: تقسیم بیماری براساس طبایع چهارگانه، تمام بیماری‌هایی که بشر مبتلا می‌شود سه قسم است، یک قسم منشأ آن غلبه‌ی دم (خون) و یک قسم منشأ آن مُرِّه (غلبه‌ی صفرا و سودا) و یک قسم منشأ آن غلبه‌ی بلغم است.
علت این تقسیم‌بندی روایت مشهوری از پیامبرص است، ایشان می‌فرمایند: «بیماری سه تاست (سه نوع) و درمان هم سه تاست، بیماری خون (غلبه خون) و مرّه و بلغم است؛ درمان خون حجامت و درمان مرّه استفاده از مسهل و درمان بلغم حمام (اتاق گرم) است.»
تقسیم سوم: تقسیم بیماری‌ها به دو قسم، بیماری‌هایی که درمان دارد و بیماری‌هایی که درمان ندارد.
تقسیم چهارم: تقسیم بیماری‌ها به اعتبار اشخاص، بیماری دو قسم است، بیماری کودکان و بیماری بزرگسالان.
دلیل این تقسیم روایتی از امام صادقع است، از ایشان سؤال شد آیا حضرت عیسیع نیز مانند بقیه مردم بیمار می‌شد، امام صادقع در پاسخ فرمودند: «بله، وقتی کودک بود مبتلا می‌شد به بیماری‌های بزرگسالان و وقتی بزرگ شد مبتلا می‌شد به بیماری کودکان، هر وقت به بیماری پهلو درد که بیماری بزرگسالان است مبتلا می‌شد، به مادرش می‌فرمود که عسل و سیاهدانه و روغن زیتون را تهیه کن و خمیر درست کن و برایم بیاور، مادرش این کار را کرد و حضرت عیسیع قبول نمی‌کرد، مادرش می‌فرمود خودت این دارو را خواستی چرا بدت می‌آید از این دارو، سپس حضرت عیسیع می‌فرمود دارو را بیاور، با علم پیامبری این دارو را سفارش کردم ولی چون کودکم از دارو بدم می‌آید، دارو را بو می‌کرد بعد می‌خورد.»
نکته جنبی که در این روایت دیده می‌شود این است که بو کردن دارو قبل از مصرف کار خوبی است، یا در درمان مؤثر است یا خوردن دارو را راحت‌تر میکند.
تقسیم پنجم: تقسیم بیماری‌ها به بیماری‌های خبیث (بدخیم) و بیماری‌های غیر خبیث.
در روایتی آمده که زنی به امام صادقع عرض کرد: ای پسر رسول خدا، بیماری بر من عارض شد از بیماری های خبیث (که انبیاءم و اولیاء به آنها مبتلا می‌شدند). و امام صادقع نیز این گفته را تأیید کرد که بیماری‌های خبیث وجود دارند.
در روایتی دیگر از امام صادقع آمده: «نیست درمانی برای بیماری خبیث بهتر از گِل حَریر.»
در این روایت بیماری خبیث می‌تواند سرطان باشد ولی به احتمال زیاد مراد بیماری پوستی مانند جذام یا پیسی است چون چهره انسان را دگرگون میکند و نیز در مورد عبارت «گل حریر» به نظر می‌رسد که اشتباهی در نقل شده باشد و به نظر «گل حائر» یعنی تربت امام حسینع صحیح باشد.
تقسیم ششم: بیماری دوقسم است، یک قسم بیماری‌های با منشأ درونی مانند بیماری‌های که علت ژنتیکی دارند و یا به علت اختلال در طبایع چهارگانه در بدن به وجود می‌آیند و یک قسم بیماری‌های با منشأ بیرونی مانند بیماری‌های میکروبی.
در روایتی امام صادقع فرموده‌اند: «همه بیماری‌ها از سیری است، مگر تب که از بیرون وارد می‌شود.»
این روایت علت هر بیماری را «سیری» یا «سیری مفرط» میکند به جز تب را که می‌تواند علت میکروبی داشته باشد و هم راستای این روایت نیز این حدیث نبوی می‌باشد که «معده خانه تمام بیماری‌هاست.»
در روایت دیگر آمده: «همه بیماری‌ها از درون است، به جز تب که از بیرون وارد می‌شود.»
در این روایت به جای سیری گفته شد که منشأ بیماری از درون بدن است که می‌تواند مراد علت ژنتیکی یا اختلال در طبایع چهارگانه باشد.
پس بیماری دوقسم است یک قسم بیماری که از عوارض آن تب است و از بیرون وارد بدن می‌شود که از روایت استفاده می‌شود هفتاد نوع بیماری است که یکی از عوارض آن تب است، و قسم دیگر بیماری‌هایی که منشأ درونی دارند و همراه با تب نیست.
روایت دیگری است که می‌فرماید: «نیست بیماری‌ای مگر اینکه شتاب دارد به بدن، منتظر می‌ماند تا امر شود و بدن را مبتلا کند، به جز تب که از بیرون وارد می‌شود.»
تقسیم هفتم: تقسیم بیماری‌ها به بیماری‌های زشت و بیماری‌هایی که زشت نیست.
بیماری‌های زشت یا شائنه که چهره انسان را بد میکند و انبیاء و اولیاء از آن به خدا پناه می‌بردند و روایت داریم کسی که به این بیماری‌ها مبتلا شود مؤمن نیست مانند جذام، پیسی، جرب، بهق ، گری و نیز دیوانگی که حرکات انسان را خراب میکند و خَبَل (سی پی) که حرکت انسان را مختل میکند.
تقسیم هشتم: تقسیم بیماری‌ها به اعتبار علل، بیماری‌ها با علل غیر مستقیم که برخی به علت گناه یا چشم زخم و یا علل مانند اینها که غیر مستقیم هستند.
تقسیم نهم: تقسیم بیماری‌ها با علل مستقیم که بدون دخالت چیزی انسان را بیمار میکند.
تقسیم دهم: بیماری‌هایی که در روایات به عنوان تحفه (چیز با ارزش) از آنها یاد شده.
در روایت آمده: «هرگاه انسان مؤمن شود خداوند به او نظر میکند و فورا یکی از سه گانه را برای او می‌فرستد، تب یا سردرد یا ورم ملتحمه.»
در روایت دیگری امام سجادع می‌فرماید: «تب بهترین بیماری است، به هر عضوی از بدن سهمی از بیماری می‌دهد.»
با توجه به اینکه در مطلب قبل به علائم غلبه ی طبایع اشاره شد در اینجا صرفاً به درمان آنها می پردازیم
و امّا درمان غلبه دم:
- سویق عدس
- حجامت
- فصد
- کاهو
- برگ چغندر
- آلوی خشک
- انار
- باقلا
- شکر سرخ
فصل تشدید: بهار
درمان غلبه صفرا
- سویق گندم و جو سه قاشق غذاخوری در ناشتا بصورت خشک نه آغشته به روغن یا آب
- روغن زیتون
- مویز(نوعی کشمش)
- عسل در ناشتا خوردن به میزان یک قاشق مرباخوری
- افطار با آب ولرم
- آب سرد نه آب یخ
- سرکه طبیعی
- آلوی سیاه تازه
- مصرف روزانه سرد و ترها از جمله سبزی خرفه یا همان پرپین
- ماست (البته همراه ماست، زنیان باید مصرف شود )
- میوه های آب دار مانند هندوانه
- ترشیجات مثل دوغ ترش و …
این ۴مورد برای کسانی ست که صفرای بالایی دارند (کسانی که در تابستان کلافه میشوند، زیاد عصبی میشوند ، خیلی داغ میکنند، احساس خستگی میکنند):
- کم تحرکی
- ناشتا خیار خوردن در تابستان
- زیاد دیدن شخصی که دوستش دارد
- ماهی تازه به صورت کباب
فصل تشدید: تابستان
درمان غلبه ی سودا:
اولا:
باید علتش برطرف شود که یکی از مهمترینش شکر سفیدی ست که از چغندر قند بدست می آید که اکثر شکرهای امروزه از چغندر است. باید تا حد امکان از شکر سفید دوری کرد و غذاهای کارخانه ای استفاده نشود.
ثانیا:
- از مواد غذایی استفاده شود که سودا را درمان یا تعدیل میکند مانند بادمجان؛ حتما هفته ای دو بار حداقل مصرف شود به صورت سرخ شده با روغن زیتون ، آب پز ، در خورشتها و… استفاده شود عالی است. کلا در غذاهای مختلف بادمجان اضافه شود عالیست.
- ناشتا یک قاشق مربا خوری عسل خورده شود
- ناخنها حتما هفته ای یکبار چیده شود
- روغن زیتون
- کشمش
- مویز هم برا سودا خوب است
بدانیم: در روایات توصیه شده به طور مداوم خود را از بلغم اضافی پاک و درمان کنید.
درمان غلبه ی بلغم:
- افطار با آب ولرم
- ناشتا با آب ولرم شروع کردن
- دیدن زن زیبا(منظور نگاه حلاله نه حرام)
- زن خوش اخلاق
- سویق خشک(سه کف دست در ناشتا)
- شکر طبرزد (شکر نی شکر که ۲ بار تصفیه شده باشد مثل نبات سفت باشد )
- عسل (در ناشتا و غیرناشتا)
- قرآن خواندن
- جویدن کندر
- خرما، صبح به صورت ناشتا ۷عدد خرما خورده شود و وبعدازآن آب خورده نشود
- سیب
- ساقه ترب
- پیاز
- زیادشانه کردن موها و محاسن به صورت نشسته
- مسواک زدن با چوب اراک
- روغن زیتون
- مویز و کشمش
- روزه گرفتن
- آب باران
- سرمه کشیدن
- پشت به آفتاب نشستن روزانه بیست دقیقه تا زمان درمان
نکات:
- این درمان ها تا زمان بهبودی باید ادامه پیدا کند
- روبه آفتاب نشستن بسیارمضر است
نظرات بینندگان