یادداشت محقق خمامی حجت الاسلام والمسلمین شیخ مهدی صادقی پیرامون صدو سیزدهمین سالگرد شهادت آیت الله حاج ملا محمد خمامی؛
بســــــــم الله الرحمن الرحیم
دوم بهمن سالگرد شهادت عالم وارسته، سردار فقیه، مجاهد خستگی ناپذیر و مقتدر استان گیلان آیتالله ملامحمدخمامی است که 113سال پیش به دست مشروطه خواهان سکولار و غربگرا به شهادت رسیده است. این عالم مجاهد و مجتهد در سال1200در شهرستان خمام بدنیا آمد. او یکی از رهبران انقلاب مشروط بود که به عنوان مجتهد صاحبنظر و آگاه به زمان دو فتوا اثرگذار داشت.
فتوای اول: پیش از انقلاب مشروطه حکومت ایران بر اساس سلطنت مطلقه بود و در انقلاب مشروطه به پادشاهی مشروطه تغییر کرد. آیت الله ملامحمد خمامی فتوا به تایید مشروطه داد. این فتوا سبب تقویت انقلاب مشروطه خواهان شد.
فتوای دوم: مظفرالدین شاه در مرداد 1285 فرمان صدور مشروطه را داد. اولین دوره مجلس شورای ملی تشکیل شد. اولین کار مجلس نوشتن قانون اساسی کشور بود که نمایندگان با نفوذ فرقه‌های “بابیه” و “ازلیه” و فراماسون‌ها که خودشان را در صف مشروطه خواهان قرار داده بودند، قانون اساسی را از قوانین دولت‌های اروپایی مانند فرانسه و بلژیک نوشتند و در دي 1285شمسی به امضاي مظفرالدين شاه رساند. چند روز پس از آن، شاه درگذشت و محمدعلي شاه به حكومت رسيد.
آیت الله شیخ فضل الله نوری در تدوین قانون اساسی اصل نظارت فقها بر قوانین مجلس شورای ملی و… را پیشنهاد داد که نمایندگان مخالفت کردند. به همین جهت آیت الله شیخ فضل الله نوری و آیت الله ملامحمد خمامی و همفکرانش خواستار مشروطه مشروعه شدند. یعنی تدوین قانون اساسی باید بر اساس اسلام باشد. شیخ فضل الله نوری در حرم عبدالعظیم(ع) و آیت الله ملا محمد در رشت تحصن نمودند و در زنجان آخوند ملا قربان‌علی زنجانی و در تبریز میرزا محمدحسن مجتهد تبریزی و میرهاشم دَوَچی از طرفداران مشروطه مشروعه بودند که به حمایت از آیت الله شیخ فضل الله نوری برخواستند.
محمدعلی شاه فرد مستبدی بود. او وقتی که به قدرت رسید، در دومین سال سلطنت خود توسط قزاقان مسلح روس مجلس را به توپ بست و برخی از مشروطه خواهان را اعدام نمود.
مشروطه‌خواهان توسط قوای بختیاری و مجاهدین گیلانی، تهران را فتح نمودند.
مشروطه خواهان سکولار و غربگرا در تهران به بهانه این که آیت الله شیخ فضلالله نوری مخالف مشروطه است، او را محاکمه و سپس در 11 مرداد 1288 شمسی اعدام نمودند. در حالی که ایشان مشروطه مشروعه می خواست نه این که مخالف انقلاب مشروطه بود و روزی که مشروطه خواهان سکولار و غربگرا، گیلان را به تصرف خود درآوردند، دست به کشتار مخالفان زدند. در دوم بهمن ۱۲۸۷ شمسی، آیتالله حاج ملا محمد خمامی به دست مشروطه خواهان ترور شد. روز تشیع آیتالله خمامی بازار رشت تعطیل شد و تمام مردم و حتی مخالفان ایشان در تشییع او شرکت کردند. مزار ایشان در قبرستان وادی السلام نجف واقع است.
و اما سخنی با دست اندرکاران و مردم ولایت مدار استان گیلان و خاصه شهرستان خمام. آگاه باشید که دست استعمار وقتی از آسیتین مشروطه خواهان سکولار و غربگرا درآمد شخصیتهایی مانند: شیخ فضل اللله نوری و آیتالله ملامحمدخمامی و همفکرانانشان را در بایکوت تاریخی قرار دادند. و این وظیفه ماست که چهرهی انقلابی و اسلام خواهی آنها را دﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻫای مختلف مثل فیلم، مقاله، کتاب، نقاشی، همایش و یا کنگره و… به مردم معرفی نماییم.
امیرالمومنین علی(ع) در نهج البلاغه در نامه تاریخیش به امام حسن(ع) ضمن سفارش به مسائلی در باره اهمیت تاریخ چنین میفرماید: «فرزندم! من هر چند عمر پیشینیان را یک جا نداشتهام، ولى در اعمال آنها نظر افکندم، در اخبارشان اندیشه نمودم، و در آثارشان به سیر و سیاحت پرداختم، آنچنان که گویى همچون یکى از آنها شدم، بلکه گویى من به خاطر آنچه از تجربیات تاریخ آنان دریافتهام با اولین و آخرین آنها عمر کردهام»!.
حضرت امام خمینی (ره) در این باره می‌فرمایند «عبرت بگیرید از این حوادث تاریخ، تاریخ معلم انسان است. تعلیم بگیرید از این حوادثی که در دنیا واقع می‌شود» امام خمینی (ره) در این جمله به اهمیت تاریخ و چرایی مطالعه آن اشاره دارند. همان چیزی که حضرت امیر(ع) در وصیت به امام حسن مجتبی (ع) درباره اهمیت تاریخ می‌فرمایند «تاریخ دلایل فرود، نزول و شکست حکومت‌ها و دلایل پیروزی و مقامت ملت‌ها را بیان می‌کند».
رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنهای می‌فرمایند: در قضیه‌ی مشروطه اگر علما نبودند، مشروطیت به وجود نمی‌آمد و به پیروزی نمی‌رسید. وقتی هم که غربزده‌ها و نوچه‌های انگلیسی در ایران، علمای دین و شعارهای دینی را کنار زدند، باز استبداد و تسلط و نفوذ خارجی مسلط شد.
