به مناسبت ۱۹ شهریور؛ وفات آیت الله طالقانی
“هدایت انقلاب از مسجد هدایت به وسیله کتاب هدایت”
ردپای آیت الله طالقانی را در جای جای حوادث سیاسی و مذهبی کشور می توانید ببینید. ما در این مجال به نقش جلسات تفسیری آیت الله طالقانی در مسجد هدایت که از سال۱۳۲۷ در معروف ترین مرکز فسادتهران یعنی محله ی لاله زار برگزار می شد می پردازیم.
از دل این جلسه تفسیر اولین انجمن دانشجویی برای مبارزه با اندیشه کمونیستی در سال ۱۳۲۱ به وجود آمد. (۱)
آیت الله طالقانی از حامیان نواب صفوی و گروه فدائیان اسلام بود و مسجدهدایت به نوعی مدرسه و مأمنشان حساب می شد. (۲)
شخصیت های دانشگاهی انقلابی مانند شهید مصطفی چمران و دکترشریعتی در سایه ی اندیشه آیت الله طالقانی متاثر از جلسات این مسجد بوند. (۳) شهید چمران در مورد آیت الله طالقانی و مسجد هدایت می گوید: آشنایی من با ایشان (آیت الله طالقانی) هنگامی بود که به عنوان مستمع در جلسات قرآن او در مسجد هدایت شرکت می کردم. او با صبر و متانت راه را به ما نشان می داد و سنگری برای مبارزه بود. هر گاه دورویی ها و نیرنگ ها دلم را بدرد می آورد نزد او می رفتم غم و درد خود را فراموش می کردم و از او درس مقاومت و مبارزه می گرفتم. (۴)
علاوه بر سخنرانی ضدرژیم و افشاگرایانه ی آیت الله طالقانی، تریبون مسجد هدایت برای دانشجویان خط امام هم بود و در آنجا به افشای ماهیت اصلی رژیم پهلوی و انقلاب سفید آمریکا می پرداختند. (۵)
تریبون مسجد هدایت برای تمام انسان های ظلم ستیز بشریت بود مثلا در سال ۱۳۳۸ در اوج درگیری مصر به رهبری جمال عبدالناصر با کشورهای انگلیس و فرانسه بر سر ملی کردن کانال سوئز، آیت الله طالقانی از نمایندگان مردم مصر را به مسجد دعوت می کند و حدود دو ساعت تریبون مسجد را در اختیار آنها قرار می دهد تا جریان توطئه ی مستکبرین را به گوش مردم برسانند. (۶)
مسجدهدایت از اولین مسجد هایی بود که با شعارهای ضداستکباری مانند “مرگ بر انگلیس” “مرگ بر اسرائیل” مزین بود که البته همه ی این ها هر بار باعث زندانی شدن آیت الله طالقانی می شد و چند باری هم باعث تعطیلی مسجد شد که ادامه ی جلسات در منزل دوستان مختلف به همراه شهیدمطهری انجام می شد. (۷)
بارها آیت الله طالقانی به خاطر ربط دادن آیات قرآن به استکبارستیزی و فعالیت های اجتماعی دستگیر شد. (۸) و در سال ۱۳۴۶ ایشان ممنوع المنبر شد و بعد از مدتی مقاومت از منبر پایین آمد و ایستاده سخنرانی می کنند و می فرمایند: از منبر ممنوعم از ایستادن که ممنوع نیستم. (۹)
کتاب شش جلدی تفسیر “پرتوی از قرآن” ماحصل سلسله جلسات تفسیری ایشان در مسجد هدایت است که در نسل تحصیلکرده ی جوان و جامعه ی مذهبی تحولی در شناخت قرآن به حساب می آید. امام خمینی نیز به خواندن این کتاب تاکید داشتند تا آنجا که به حاج آقا مصطفی خمینی سفارش کرده بودند آن تفسیر را بخواند و در تفسیر خودش از آن الهام و آموزش بگیرد. (۱۰)
شهید مطهری پایه گذار آشنایی نسل جوان با دین اسلام را نه خودش می داند نه شریعتی بلکه آیت الله طالقانی را پایه گذار می داند.(۱۱)
و اما در پایان جمله ای از دکتر شریعتی: در آن هنگام که تهران زیر چکمه های ظلم و عمالشان چون شب ظلمانی تیره بود. طالقانی بسان مناره ای که خاموش شود اما همچنین طنین پرصلابت صدای رسایش در فضای حکومت می پیچید و نور می بارید… هر وقت از مشهد به تهران می آمدم پیرمرد تنها پناهگاه و مایه امیدها بود که در گوشه ی مسجدهدایت چون مرغ حق می نالید. (۱۲)
۱. طالقانی فریادی در سکوت، ج۱، ص۲۷۹
۲. طالقانی فریادی در سکوت،ج۱، ص۱۳۶
۳. یاران امام به روایت اسنادساواک ،آیت الله سیدمحمودطالقانی بازوی توانای اسلام ، ج۱، ص۱۷
۴. طالقانی فریادی در سکوت، ج۲،ص۲۳
۵. یاران امام به روایت اسنادساواک ،آیت الله سیدمحمودطالقانی بازوی توانای اسلام ، سندشماره۹
۶. یاران امام به روایت اسنادساواک ،آیت الله سیدمحمودطالقانی بازوی توانای اسلام ، ج۱، ص۶۱
۷. طالقانی و تاریخ، ص۱۷۶
۸. طالقانی در آیینه ی کفتار وکردار،ص۱۰
۹. طالقانی و تاریخ، ص۲۹۳
۱۰. نشریه حوزه، ش۱۶، ص۹
۱۱. طالقانی فریادی درسکوت، ج۲، ص۱۸
۱۲. طالقانی فریادی در سکوت، ج۲، ص۱۹
